મહિલાઓની સુરક્ષા અને સશક્તિકરણ માટે ગુજરાત સરકારે અભયમ યોજના શરૂ કરી છે. આ યોજના હેઠળ 181 નંબર પર ટોલ-ફ્રી હેલ્પલાઈન સેવા મળી રહે છે, જે 24×7 કાર્યરત રહે છે. આ યોજના એવા સમયે મદદરૂપ થાય છે જ્યારે કિશોરી, યુવતી કે કોઈપણ મહિલા તાકીદની મુશ્કેલીમાં હોય, જેમ કે ઘરોમાં હિંસા, રસ્તે હેરાનગતિ, દુર્વ્યવહાર વગેરે. આવા સંજોગોમાં મહિલાઓને કાઉન્સેલિંગ, સલાહ, માહિતી અને તાત્કાલિક બચાવ જેવી સેવાઓ આપવામાં આવે છે.
યોજનાનો ઉદ્દેશ અને હેતુ
અભયમ યોજના પાછળનો મુખ્ય ઉદ્દેશ એ છે કે કોઈ પણ મહિલા જ્યારે કોઈ પણ પ્રકારની હિંસા, શોષણ અથવા ધમકીમાં હોય ત્યારે તેને તાત્કાલિક સહાય મળી રહે. આ યોજના મહિલાઓને ભયમુક્ત જીવન જીવવા માટે પૂરતું ટેકું આપે છે. મહિલાઓને સહેલાઈથી મદદ મળી રહે અને તેઓ પોતાની સમસ્યાઓ ખુલ્લેઆમ વહેચી શકે તે માટે આ યોજના અમલમાં મૂકાઈ છે.
આવક મર્યાદા અને પાત્રતા
આ યોજના માટે કોઈ આવક મર્યાદા લાગુ પડતી નથી. એટલે કે, નાના કે મોટા કોઈ પણ વર્ગની મહિલા તેનો લાભ લઈ શકે છે. આ સેવાનો લાભ કોઈપણ ઉંમરની કન્યા, યુવતી કે મહિલા લઈ શકે છે. મહત્વની વાત એ છે કે જો કોઈ પુરુષ પણ કોઈ મહિલાને મદદ કરવા ઈચ્છે તો તે પણ 181 હેલ્પલાઈનનો ઉપયોગ કરી શકે છે. ઉપરાંત, અન્ય રાજ્યમાંથી આવેલી મહિલાઓ પણ જો ગુજરાતમાં હોય તો તેઓ પણ આ સેવા ઉપયોગમાં લઈ શકે છે.
આ પણ વાંચો – અકસ્માત મૃત્યુ સહાય યોજના 2025
યોજનાની અંદર મળતી સેવાઓ
આ યોજના અંતર્ગત મહિલાઓને ફોન દ્વારા માર્ગદર્શન, કાઉન્સેલિંગ, હિંસાની પરિસ્થિતિમાં તાત્કાલિક રેસ્ક્યૂ, તથા સરકાર દ્વારા ચાલતી અન્ય મહિલાલક્ષી યોજનાઓ વિશે માહિતી આપવામાં આવે છે. ક્યારેક મહિલાઓ પોતાના મતોને વ્યક્ત કરવામાં ડરે છે અથવા કોઇને કહેવાનું ટાળી દે છે. આવી મહિલાઓ માટે અભયમ 181 હેલ્પલાઈન ખૂબ મદદરૂપ સાબિત થાય છે, જેમાં લેડી કાઉન્સેલર દ્વારા સમજદારીપૂર્વક વાત કરી મદદ કરવામાં આવે છે.
હેલ્પલાઈનનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો?
અભયમ હેલ્પલાઈનનો ઉપયોગ કરવો ખુબ જ સરળ છે. મહિલાએ માત્ર પોતાના મોબાઇલથી 181 નંબર ડાયલ કરવાનો હોય છે. ત્યાર બાદ કોલ કેન્દ્રના કાઉન્સેલર તેણીની સ્થિતિ સમજીને માર્ગદર્શન આપે છે. જો પરિસ્થિતિ ગંભીર હોય તો સ્થાનિક રેસ્ક્યૂ વાન રવાનાં કરવામાં આવે છે. જે ટીમમાં લેડી કાઉન્સેલર અને મહિલા પોલીસ હોય છે. તે મહિલા સુધી પહોંચી સલામત સ્થળે પહોંચાડે છે.
આ પણ વાંચો – શ્રમિક અન્નપૂર્ણા યોજના 2025
અરજી પ્રક્રિયા
આ યોજના માટે અલગથી કોઈ અરજી કરવાની જરૂર નથી. તો કોઈ પણ દસ્તાવેજ કે પ્રમાણપત્ર રજૂ કરવાનો પ્રશ્ન જ ઊભો થતો નથી. માત્ર 181 પર કોલ કરવાથી સહાય શરૂ થઈ જાય છે. આ સેવા આખા ગુજરાતમાં ઉપલબ્ધ છે અને તમામ જિલ્લાઓમાં કાર્યરત છે. આજે રાજ્યમાં કુલ 47 રેસ્ક્યૂ વાન કાર્યરત છે જે જરૂરીયાતમંદ મહિલાઓ સુધી તાત્કાલિક સહાય પહોંચાડે છે.
સંચાલન અને અમલીકરણ
ગુજરાત રાજ્યમાં અભયમ યોજના GVK EMRI દ્વારા સંચાલિત થાય છે. આ સેવા મહિલાઓ માટે ખાસ બનાવી છે જેમાં રાજ્ય સરકાર અને EMRI સાથે મળીને સક્રિય રીતે કામ કરે છે. આ સેવા ગુજરાત સિવાય તેલંગાણા અને ગોવા જેવા રાજ્યોમાં પણ અમલમાં છે. હાલ ગુજરાતમાં 20 લાખથી વધુ મહિલાઓએ 181 હેલ્પલાઈન પર સંપર્ક કર્યો છે અને તેમાથી 11 લાખથી વધુને કાઉન્સેલિંગ તેમજ અન્ય સહાય મળી છે.
આ પણ વાંચો – પ્રધાનમંત્રી આવાસ યોજના 2025
ટેકનોલોજી અને ઇન્ટિગ્રેટેડ સેવા
ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને દરેક કોલનું ટ્રેકિંગ થાય છે. હેલ્પલાઈન પર આવતા દરેક ફોનને તરત જવાબ આપવાનો પ્રયાસ થાય છે. આવું કેન્દ્રિત પ્રતિભાવ તંત્ર અન્ય સેવાઓ સાથે જોડાયેલું છે જેમ કે મહિલા પોલીસ સ્ટેશન, કાનૂની સહાય કેન્દ્રો, NGO, સરકારી કાઉન્સેલિંગ કેન્દ્રો વગેરે. આ સુમેળ મહિલા સુરક્ષા માટે એક મજબૂત માળખું ઊભું કરે છે.
બીજી સહાય મળતી યોજના સાથે જોડાણ
અભયમ હેલ્પલાઈન અન્ય યોજનાઓ જેવી કે “1091 – પોલીસ મહિલા હેલ્પલાઈન”, “મુખ્યમંત્રી મહિલા સહાય યોજના”, “મેડિકલ હેલ્પ યુનિટ” અને “કાનૂની સહાય યોજના” સાથે પણ જોડાયેલી છે. જો કોઇ મહિલાને શેલ્ટર, કાયદેસર મદદ કે તબીબી સહાયની જરૂર હોય તો આ સેવા તાત્કાલિક તેને ત્યાં પહોંચાડે છે.
આ પણ વાંચો – આઈ ખેડૂત પોર્ટલ યોજના 2025
મહિલાઓ માટે ખાસ ફાયદા
મહિલાઓને ઘણીવાર તેમના ઘરમાં કે સંસ્કૃતિમાં અવાજ ઉઠાવવાનો અવકાશ મળતો નથી. અભયમ હેલ્પલાઈન એક એવું મંચ આપે છે જ્યાં મહિલા ખુલ્લેઆમ વાત કરી શકે છે અને મદદ મેળવી શકે છે. ખાસ કરીને મહિલા જે ઘરના બહાર કામ કરે છે તેમનામાં સુરક્ષાનો અભાવ રહે છે. આવા સંજોગોમાં આ સેવા તેમના માટે આશીર્વાદરૂપ બની શકે છે.
શું તમે જાણો છો?
- હવે 181 હેલ્પલાઈનથી કોઈ પણ મહિલા મફતમાં કાઉન્સેલિંગ મેળવી શકે છે.
- હજુ સુધી 20 લાખથી વધુ કોલ રિસીવ થયા છે.
- રાજ્યના 17થી વધુ જિલ્લામાં રેસ્ક્યૂ વાન કાર્યરત છે.
- કોઈ દસ્તાવેજ રજૂ કરવાની જરૂર નથી.
- તમામ સેવા 24×7 અને નિશુલ્ક છે.
નિષ્કર્ષ
અભયમ યોજના આજના યુગની જરૂરિયાત છે. મહિલાઓ માટે જ્યારે ભયમુક્ત જીવન જીવવું મુશ્કેલ બની જાય છે ત્યારે આ હેલ્પલાઈન તેમને નવી આશા આપે છે. આ એક એવી સેવા છે જે માત્ર મહિલા માટે ટૂંકા ગાળાની સહાય નથી પણ તે તેમના આત્મવિશ્વાસ અને સ્વાવલંબનની કડી છે. જો દરેક મહિલા સુધી આ સેવા પહોંચી જાય, તો નિશ્ચિતપણે સમાજ વધુ સુરક્ષિત અને સશક્ત બની શકે.